Календари

или за времето и вечноста

Секоја година околу Божиќ (римокатолички, се разбира) се слушаат истите гласови – зошто, бе, ние славиме ПОДОЦНА од католиците, зошто да не го смени Црквата календарот та и ние да си гнетеме печено прасе ко цел нормален свет? (демек, Црквата не принудува да бидеме ненормални).

За грегоријанска нова година истите тие гласови се прејадени и препиени за да можат да зборуваат, па стивнуваат - околу Василица веќе не се бунат. Имаат уште еден повод за гурманлак. За календарот, малку подолу, ама се ми се чини дека тие гласови всушност сакаат, преку своите телесни желби, да принудат еден дел од населението (оној на кој не му е проблем да си го помине посно 1 јануари по нов стил) да се повинува на нивните желби и страсти и да направи уште еден мал (но битен) чекор кон унијатството (кое е секогаш втора точка на дискусиите на истите тие гласови). Унијатство денес значи задржување на „театарскиот“ дел од црковните обреди и суштинско повинување на волјата на римската столица (не велам на папата, затоа што папизмот е посилен од него) – што е фактичко газење врз своето минато и хектолитрите маченичка крв пролиена во битката против римското погрешно сфаќање на црковноста. И, да, „црковњаците“ - како што ги викаше блаженоупокоениот арчбишоп Михаил - никогаш немале проблем со посната грегоријанска нова година (и онака сите си поминуваат без врска на 1 јануари, Василица отсекогаш била повесела и покул за славење).

Добро, ќе си рече некој (зашто гласовите навистина знаат да заглушат) - што се толку важни тие 13 дена? Што не го прифати Црквата „новиот“ календар? Јас на тоа би прашал друго – што не се врати „црквата“ на „стариот“ календар? Не е точен астрономски? Не би рекол. Секој што ја познава астрономијата добро знае дека астрономите воопшто не го есапат грегоријанскиот календар – бидејќи е многу, многу, многу неточен. Погледнете една обична астрономска таблица и ќе ја видите ставката „јулијански ден“. Зошто? Малку историја (како акумулирано искуство на човештвото).

Календари има разни. Тие имаат една основна цел – мерење на времето. По создавањето на небесните тела, што Господ ни ги дал да ги одредуваме деновите и времињата (четвртиот ден од создавањето) човекот си го мери времето, обично од зајдисонце до зајдисонце (постариот начин) или од изгрејсонце до изјгрејсонце (вообичаен начин) или од полноќ до полноќ (хуманистичко-ренесансен начин). Календар е договорна работа – некој некогаш се договорил денот да има 24 часа, секој од по 60 минути, секој од по 60 секунди (има и други начини да се подели времето, секој знае од искуство) – и тоа е денес прифатено „глобално“. Тоа не им пречи на Евреите да си го држат лунарниот календар, ниту на Кинезите својот календар, ниту на Индусите својот календар, ама сите го прифаќаат универзалното глобално време (кое, сепак, и покрај желбите на некои, уште го дели времето на „пред Христа“ и „лето Господово“ - т.е. BC и AD - само во бившокомунистичките земји се вели „пред нашата ера“ - п.н.е. и „нашата ера“ - н.е.).

Сега следи прашањето – па зошто, тогаш, Црквата не го прифати тој универзален договор? Што е толку проблем „да се усогласи“ со светот (пошто, нели, е назадна и реакционерна општествена сила)?

Такво прашање може да постави само полуписмен човек (односно, полуинформиран, како што е најновата номенклатура на писменоста). Одговорот е – Црквата не го мери времето. Црквата е богочовечки организам (организација е безлично, организам е поточен опис) што го сведочи присуството на ВЕЧНОСТА во времето. Божјото присуство во времето. Односно, времето, коешто има својство на минливост и неповратност, Црквата го осветува воведувајќи ја вечноста во секојдневието. Како? Многу едноставно - најважен настан за целокупното човештво е Воскресението. И во Црквата сето време е воскреснато - тоа е средиште на животот на Црквата и со Воскресението, кое е првото директно навлегување на вечноста во историјата, се мери се и секој.

Грегоријанскиот календар се нарекува така папата Грегор/Гргур (не знам која му е бројката и нема да ви кажам кога бил папа), којшто бил толку искомплексиран и во толку незгодна политичка ситуација поради глупостите што ги изнаправила западната Црква дотогаш, решил да и повладее на науката и да го врзе календарот со пролетната рамнодевица, наместо со Воскресението. И затоа, со декрет, го поместил 1 јануари за 12 дена (не е грешка, за 12 дена. Денес разликата е 13 заради астрономската разлика меѓу јулијанскиот - „стариот“ и новиот календар. Некаде за 5-60 години разликата ќе биде 14 дена). Оттогаш и календарот се корегира така што 21 март секогаш да се паѓа кога е пролетната рамнодневица. „Па, нели е така поправилно“, ќе рече некој? Да беше поправилно, ќе го прифатеа и астрономите (за понаучните детали околу овие два календара, видете во Википедија, овде муабетот е друг).

Факт е дека разликата од тие 13 дена во календарот одразува и една друга, духовна стварност. Во првите векови е воспоставено правилото Велигден (Воскресение) да се слави секогаш 1. во недела 2. по првата полна месечина 3. по пролетната рамнодневица. 4. И после еврејската Пасха (за потсетување – Христос е распнат во петок, пред еврејската Пасха, којашто секогаш се паѓа во сабота, а воскреснува утредента, во недела). Јулијанскиот календар остава простор да се исполнат овие четири услови (православните Цркви што по 1924 почнаа да го прифаќаат грегоријанскиот календар се раководат според јулијанската пасхалија). Грегоријанскиот календар не дозволува вакво нешто – се случува често Велигден римокатолиците да го слават пред еврејската Пасха (премин, де, Евреите го слават преминот од Египет во ветената земја под раководство на Мојсеј, а ние го славиме преминот од смрт во живот под раководство на Христос – првиот премин е праобраз (праслика) на вечниот премин). Така ем одат против каноните на Црквата, ем ја утнуваат работата есхатолошки (исто ко да слават 1 мај - за нив ќе биде сеедно и кога ќе го фиксираат „Истер“ на 15 април - не дај Боже така да биде, ама натаму идат).

Во превод – грегоријанскиот календар го враќа паганството, против кое, повторно, е пролеана маченичка крв и се врзува за природен феномен (како тој да не е под власта на Бога). Или - наместо воскресенско-центричен, календарот го прави сонце-центричен. Христијанството не е култ на сонцето, туку заедница на вистино- и христо- и богољупци.

Животот во осветеното време (литургиско – во кое секоја недела се слави Воскресението со свечено заедничко дело на верните собрани околу светата Трпеза) го осветува и животот. Тоа сум го искусил и затоа го знам. Тоа е тајна што не може да се објасни додека не се искуси. И затоа - повторно –

Нека ни е благословена годинава Господова што ни е дадена за спасение, та од (при)времени да станеме ВЕЧНИ.